Recenzoj kaj komentoj

Tiu ĉi libro estas terura laŭ pluraj aspektoj. Legi ĝin povas esti plezure nur se oni akceptas tiun terurteroron surtere kaj ĝui ĝin. Mi trovis ĝin hazarde sur publika librobreto kaj la kovrilo de la pollingva eldono tuj konsciigis min pri la valoro de tiu ĉi verko.

La libro estis verkita en la 1960-aj jaroj kaj ĝi restu tia. Produkto de siaj tempoj, en kiuj la sinteno de viroj rilate al inoj balanciĝas inter nur du ekstremoj: malestimo kaj deziro. La romano rakontas intrigon, en kiu la inoj tamen ne estas pasivaj objektoj por tiuj viraj ludaĉoj. En la fino la rakonto fariĝas pli densa kaj ĝi prezentas valoran lecionon pri tio, ke ekzistas diversaj homaj interagoj, kiujn multaj ŝatus senambigue taksi moralaj aŭ nemoralaj, sed ke finfine gravas honesteco.

Se oni serĉas libron, kiu pretas voriĝi ene de unu vespero sen troa intelekta peno, kaj se oni pretas akcepti la malaltaĵojn de la stilo kaj banalecon de la ĝenro, mi rekomendus tiun ĉi libron kiel ekzemplon de ĝuinde malbona verko. Mi legis ĝin en la pollingva versio, kiu havas siajn tradukajn mankojn kaj eble povus esti uzata en lernejoj kiel kontraŭekzemplo de bontonaj eŭfemismoj.

“La Pasinteco de la Tero” (aŭ “Rememoro pri la pasinteco de la Tero”; ĉine 地球往事, angle “Remembrance of Earth's Past”), pli konata sub la nomo de la unua romano “Tri korpoj” (aŭ “La Tri-korpa problemo”; ĉine 三体, angle “The Three-Body Problem”), estas tri-romana serio aŭtorita de la ĉina verkisto Liu Cixin. Mi neniam estis aparte avida ŝatanto de sciencfikcio, kaj krome kelkaj temoj ene de la libroj kaŭzas en mi profundan malkomforton, sed mi tamen senprobleme voris la tutan trilogion.

La tri romanoj estas sufiĉe bone konataj, kaj la interesitoj sendube trovos sen ajna problemo pliajn informojn en la reto, inkluzive la televidan serion kreitan surbaze de ĝi. Mi pensas, ke indas ne limiĝi al la televida formo kaj provi legi ankaŭ la originalan tekston.

La romanoj estas tre… densaj. Estis naive miaflanke supozi, ke la titola tri-korpa problemo estos la centra ideo de la unua parto – male, kvankam ĝi estis grava parto de unu el la ĉefaj fadenoj, ne temis pri ĝia esenco. Novaj ideoj aperas regule, kaj konvinke kunkreas la mondon prezentatan de la aŭtoro. Estas multe da scienco en tiu fikcio, kaj male al multaj aliaj verkoj tiuĝenraj, la intrigo ne postulas nin tute forgesi pri la realviva fiziko, nur akcepti gravajn fikciajn aldonaĵojn. Krome, estas laŭdinde, ke la aŭtoro pere de la sciencfikcio efektive starigas demandojn rilate al la strukturo de la socio kaj la ambicioj de ajna individuo. La plej gravaj protagonistoj estas tute kutimaj homoj, kiuj subite, pro komplikita situacio, alfrontas la plej grandajn defiojn de la homaro.

Aliflanke, la romanoj ne estas tre facile legeblaj. La unua komenciĝas per tre longa enkonduko kaj historia skizo, bazita sur la reala historio de la kultura revolucio en Ĉinujo; la tria mem estas signife pli longa, kaj en iu momento mi mem perdis ĝian ĉefan fadenon. Tamen la sperto estis brila kaj mi certe rekomendus la serion, aŭ almenaŭ ĝian unuan romanon, al ĉiu kun almenaŭ iometa intereso pri sciencfikcio.

PS. En la unua romano aperas mencio pri Esperanto.

Unu stelo estas tro alta takso por tiu verko.

Mi pensas, ke la plej gravajn malsanojn de tiu romano jam diagnozis Sten Johanson en sia recenzo: www.literaturo.esperanto.net/roman/libr/murdesprec.html

Mi tamen ŝatus aldoni kelkajn problemojn, kiujn mi rimarkis. Temas ĉefe pri la malverŝajneco ne nur de la faktaj kio-oj, sed ankaŭ de la faktaj kiel-oj. Same kiel la intrigo sugestas, ke la aŭtoro neniam ĉeestis enketon pri murdo (kio ja estas bona afero), la dialogoj sugestas, ke li neniam babilis kun homoj. Liaj roluloj parolas pri ĉiutagaĵoj pli komplikece ol profesoroj pri Ŝekspiro en “Usone persone”. Mi pensis, ke la ideo meti parentezon (ja iom evitindan, sed tute pravigeblan, en normala skribita teksto) en dialogon estas kurioza ideo, sed la inventaĵo citi plenan dialogon, kun ĉiuj ekstertemaĵoj kaj parolaj stumblaĵoj, kadre de alia dialogo estas por mi iom tro.

Mi dirus, ke la lingvaĵo samtempe iagrade savas la romanon, ĉar la vortprovizo estas efektive riĉa, sed mi konstatis, ke en pluraj okazoj mi bezonis rapidan “retrotradukon” en la francan por kompreni, kion celis la aŭtoro. Tiu tekniko estas tamen danĝera, ĉar ĝi malkaŝas interalie, ke la ĉefrolulo Hammerkopf efektive estas martelkapulo.

La romano publikiĝis en 1988, kaj ĝi klare estis stiligita por memorigi pri la antaŭaj tempoj, do mi ne vere rajtas riproĉi tion al la aŭtoro, sed… la mondo prezentita en la libro estas tiel, hm, eksmoda, ke mi ĝojas pro tio, ke mi naskiĝis en la posta jardeko.

Tamen mi devas fine aprezi, ke pro la malverŝajneco la romano fariĝas multe pli interesa. Normale en krimromano mi sekvus la intrigon – en tiu ĉi romano mi kun granda intereso sekvis, kiel nelogikajn paŝojn faras la roluloj. Dum la legado mi plurfoje pensis, ke la romano ege bezonintus redaktoron – bonan, aŭ nur ajnan – sed redakt(or)ado pli intervena ol sola korekto de tajperaroj forigus tiun ĥaosan kvaliton de la libro. Do, eble tamen ni ĝoju pro la manko de redaktoro. Tiel almenaŭ por la pura ĝuo de ĥaoso mi povas rekomendi la libron.