Recenzoj kaj komentoj

Ĉi tiu libro temas pri transliterumo de la fama teatraĵo de Oscar Wilde al la ŝava alfabeto, ankoraŭ en la angla lingvo. Mi ĉefe legis ĝin por ekzerci min pri legado en la ŝava. Mi jam konis la rakonton ĉar mi iam spektis la registraĵon de esperanta traduko de la spektaklo. Je iu momento la Esperanto-Asocio de Britio fordonis ekzemplerojn de ĝi sur kasedoj de la formato Betamax ĉar preskaŭ neniu plu havas aparaton por legi tion. Mi patro, estante tia homo, ial havis tian aparaton je tiu epoko kaj ni sukcesis spekti ĝin. Do fine estis bone povi legi la originalan tekston, kvankam per alia alfabeto.

Mi trovas ke ĝi estas tre taŭga rakonto por la ŝava alfabeto, ĉar la “norma” literumado uzas la akĉenton received pronunciation. Tio estas tre burĝa, elita akĉento kiu nuntempe estas eksmoda, sed ĝi iel ŝajnas tre taŭga por la altklasaj roluloj de la rakonto.

Mi trovis la teatraĵon amuza kaj ŝajnas al mi ke la humuro sufiĉe bone travivis al la nuna epoko. Tamen la verkado kelkfoje ŝajnas tro facila, ekzemple pro tio ke la rakonto dependas de multaj tute nekredeblaj koincidoj. Kelkfoje la homoj tro ripetas sin. Ekzemple, estas 2 amrilatoj kiuj ekestas samtempe, kaj ofte estas linioj kiel “A: mi amas vin B. B: kaj mi amas vin A. C: mi amas vin D. D: kaj mi amas vin C”. Eble en vera spektaklo kun aktoroj tio pli bone funkcias. Aŭ eble ankaŭ la problemo estas ke per la ŝava alfabeto mi legis malpli rapide kaj tio fuŝas la ritmon. Mi tamen lastatempe spektis ankaŭ produktaĵon de franca traduko de la teatraĵo per DVD de la biblioteko, kaj mi rimarkis ke ili fortranĉis multe de la pli tedaj partoj de la teksto. Mi pensas ke tio estas bona ideo kaj helpas la rakonton.

Do resume, ĝi ja estas leginda amuzaĵo kaj la ŝava versio estas tre bona. Mi rekomendas spekti aŭ aŭskulti ankaŭ la esperantan tradukon.

Plaĉis al mi legi ĉi tiun libron. Tamen mi pensas ke ĝi estas tro mallonga por vendi je la prezo de romano. Ĝi estas ĉe la limo inter romano kaj novelo. Mi supozas ke tio estas ĉar ĝi celas esti por progresantoj kaj eble estus malfacile por ili legi longan tekston. Aliflanke mi ne trovis ke la lingvaĵo en la libro estis iel ŝanĝita por esti pli facila por lernantoj. Male ĝi ŝajnas al mi tute natura. La rakonto havas ĉion kion oni atendas de krimromano, t.e., krimo kun indikoj kiuj gvidas onin al unu konkludo kaj sekve estas surpriza alia fino. Tamen mi pensas ke la fino venas tro rapide. Unu rolulo subite rakontas la veron sen ke oni vidas la procedon pri kiel ri trovis tiujn informojn. Oni ne havas la eblon amuzi sin farante hipotezojn pri la vero dum la rakonto malkaŝas pli kaj pli da indikoj kiel en aliaj krimromanoj.

La lingvaĵo estas flua kaj plaĉa. Mi rimarkis neniun lingvan eraron. Ankaŭ la roluloj estas interesaj kaj havas personecojn anstataŭ esti nur iloj por antaŭenigi la rakonton. Mi ŝatus legi aliajn rakontojn pri ili. Aliflanke mi pensas ke kelkfoje la maniero rakonti iom stumblas. Ekzemple ni vidas la mondon tra la okuloj de la ĉefrolulo Inès kaj ni kutime scias ŝiajn pensojn. Je iu momento ŝi subite anoncas al iu ke ŝi havas bakterian infekton sube kaj ŝi kvazaŭ maltrankvilas ĉar ŝi ne havas monon por kuraciĝi. Tio iom ĵetis min el la rakontado ĉar mi ne plu sentis ke mi estas en la kapo de Inès ĉar estis neniu alia mencio de ŝiaj maltrankviloj pri tio antaŭ la anonco.

Resume mi pensas ke la libro estas leginda, sed nur kiel unuvespera distraĵo. Mi esperas iam legi pli longan romanon de la sama aŭtoro.

Mi legis la originalon de ĉi tiu libro en la angla sed tio estis antaŭ sufiĉe da jaroj ke mi ne tute memoris la rakonton do mi ĝojis havi kialon por relegi ĝin. La rakonto estas interesa, sed ĝi kelkfoje ŝajnas pli kiel gvidlibro por inspiri al ribelado ol vera rakonto. La rakontisto tre ofte devojiĝas por instrui pri iu interesa teknikaĵo aŭ historiaĵo. Tio kelkfoje rompas la fadenon de la rakonto kaj oni bone sentas ke la vortoj venas de la plenkreska aŭtoro anstataŭ la rolulo de la adoleskanta rakontanto. Mi supozas ke mi eĉ pli ŝatus la libron se mi havus la aĝon de la celpubliko, t.e. adoleskantoj. Mi imagas ke ĝi celas esti tre inspira kaj eble en tiu aĝo oni pli kunsentus kun la multa kontraŭ-plenkreskulemo. Aliflanke la libro jam komencas malĝisdatiĝi kaj la problemoj de la nuna epoko estus tute aliaj, do mi ne scias ĉu oni ankoraŭ povus multe lerni de ĝi. Ekzemple la poŝtelefonoj en la libro estas faldeblaj kaj oni spuras homojn per la rofidaj kartoj kiujn oni uzas por la metroo ktp. Eble nuntempe estus multe pli facile spuri kaj subaŭskulti homojn per iliaj telefonoj kun la GPSilo kaj la konstanta retkonekto. La ribelado en la libro ankaŭ multe dependas de la fakto ke ĉiu havas senpasvortan sendratan retaliron de kiu oni povas profiti por kaŝi sian identecon, sed mi supozas ke tio ne plu eblas.

Mi elektis la eldonon de la libro kun la “genroneŭtrala” lingvaĵo. Mi pensas ke estus pli bone nomi la lingvaĵon “genrosimetria” ol neŭtrala. Ĝi ja uzas genroneŭtralajn vortojn, sed oni povus kredi ke tio signifas ke oni neniam aŭ tre malofte mencias la genron de homoj. La libro efektive tute ne estas tia, kaj anstataŭe ĝi preskaŭ ĉiam aldonas la sufiksojn -iĉ kaj -in al la genroneŭtralaj vortoj, tiel ke eblas neniu dubo pri la genro de la priparolata homo. Eble estus interese iam legi libron kiu estus tute genroneŭtrala kaj oni tute ne scius la genron de rolulo, sed aliflanke eble tio estus pli taŭga por originala verkaĵo, ĉar tiom ŝanĝi verkaĵon en tradukaĵo eble estus tro malfidela al la originala verko. Mi trovis ke post kelkaj paĝoj mi plene alkutimiĝis al la neologismaj vortoj kaj mi apenaŭ plu rimarkis ilin. Tial mi trovas ke estas iom domaĝe ke oni sentis bezonon eldoni la du versiojn de la libro, ĉar vere ambaŭ versioj devus esti facile kompreneblaj al iu ajn esperantisto.

La traduko ŝajnas al mi tre bona. Mi tamen rimarkis la samajn propraĵojn de la tradukinto kiujn mi rimarkis en la traduko de Spionoj, ekzemple la evitemo de la prepozicio je. Mi ankaŭ trovis kelkajn tajperarojn, kio iom surprizas min por ĉi tiu libro ĉar ĝi estas delonge libere havebla ĉe retpaĝo, do mi kredus ke estus sufiĉe da legintoj por korekti la erarojn antaŭ la eldonado. Tio tamen tute ne ĝenas la legadon.

Mi neniam antaŭe legis ion de Agatha Christie kaj mi ne aparte ŝatas la krimromanan ĝenron, sed mi kompreneble konas la universon de Hercule Poirot ĉar li fariĝis konata parto de la kulturo kaj ankaŭ pro la filmo de la Orienta Ekspreso. Mi multe ĝuis la libron kaj legis ĝin preskaŭ senpaŭze. La ritmo de la libro estas tre rapida. Oni ne malŝparas tempon por detale priskribi la ĉirkaŭaĵojn, anstataŭe ŝajnas ke ĉiu frazo aldonas iun informon pri la intrigo kaj estas konstanta fluo de ŝokaj surprizoj. Tial estas malfacile forlasi la libron post kiam oni komencas legi.

Estas klare ke plejparte la roluloj estas nur iloj por antaŭenigi la rakonton. Ili plejparte restas en la atendoj de siaj karikaturoj. La roluloj mem kelkfoje ridas pri homoj kiuj legas senvalorajn krimromanojn, do eble tio estas agnosko de Agatha Christie pri la nura distra celo de la libro. La rolo de Hercule Poirot estas aparta troigo kaj lia maniero hazarde enmeti francajn vortojn kaj kritiki anglojn foje fariĝas komika kliŝo. Lia aroganta personeco estas la perfekta motoro por la rakonto ĉar li povas nature emfazi al ni la legantoj kiam iu afero estas grava por disvolvi la intrigon sen klarigi kial, tiel ke ni ankoraŭ povas ludi la ludon kaj provi mem eltrovi la solvon. Mi tute ne antaŭvidis la finon, sed mi ĝenerale neniam sukcesas pri tiaj ludoj, do tio ne signifas ke ne eblas trovi ĝin. Atinginte la finon mi ja nun povas vidi ke estas sufiĉe da indikoj kaŝitaj en la teksto por trovi la solvon.

De moderna vidpunkto estas kelkaj antaŭjuĝoj kiuj eble ne estus akcepteblaj nuntempe. Ekzemple Poirot ofte diras aferojn kiel «virinoj pensas tiel dum viroj pensas tiel». Je unu momento la tradukinto aldonis piednoton por rimarkigi ke unu diraĵo de iu rolulo estas antisemita antaŭjuĝo.

Mi trovis la tradukon bonega. Konante la parolmanieron de Hans Becklin pro la podkasto Usone Persone, mi jam atendis ke mi bezonos vortaron por kompreni la tekston kaj mi ne malpravis. Jam en la antaŭparolo aperas la amuza vorto «libroza». Sekve estas senbrida uzo de la mava lingvo kun vortoj kiel «farnienta» kaj «dipsomaniulo». Nu, pri tiu lasta mi trovis ke la sama vorto aperas en la angla originalo, do eĉ se mi legus en la angla mi bezonus vortaron. Tamen pri la unua vorto mi pensas ke aliaj tradukistoj eble elektus memkompreneblan kunmetitan vorton por esprimi tion. Sed nu, la rigardado en la vortaro ne multe ĝenis mian legadon kaj mi komprenas ke la preferoj pri la stiloj de tradukado estas subjektiva afero. Mi trovis amuze ke hazarde estas piednoto por klarigi la signifon de la vorto «aperti», sed nur por tiu vorto kaj ne por la amaso da aliaj mavaj vortoj.

Laŭ mia modesta scio, mi trovis neniun lingvan eraron krom kelkajn tajperarojn, ekzemple «trarigaris» ĉe paĝo 57 kaj «eble ĉi ni li estas» ĉe paĝo 179. Sed ankaŭ ne estas malofte ke tiajn eraretojn oni trovas en grandaj nacilingvaj libroj, do oni ne povas plendi.

Hans ŝajne multe uzis la proverbaron por spici la tradukon. Mi komparis kelkajn kun la originala teksto kaj la proverboj ŝajne ne nur estas por elturniĝi por traduki anglajn esprimojn, ili ankaŭ anstataŭas normalan paroladon, do tio estas ioma devojiĝo de la originalo. Estas risko uzi la proverbojn ĉar multaj el ili estas tute nekompreneblaj aŭ nekonataj al esperantistoj, sed mi trovis ke tiuj kiujn Hans uzis estas sufiĉe memkompreneblaj kaj ili ne ŝajnas nenaturaj. Mi tamen trovis ke aperas la proverbo «estas tubero en la afero» iom tro ofte, tiel ke ĝi komencas distri de la legado.

Hans aldonis multajn piednotojn al la traduko, ĉefe por klarigi la francaĵojn de Hercule Poirot, sed ankaŭ por rapide klarigi la kuntekston de kelkaj kulturaĵoj de la epoko de la libro. Mi bone aprezis ilin, ĉar eĉ kiel denaska anglo mi plejparte ne konis tiujn indikojn.

Resume mi multe rekomendas la libron, aparte se oni serĉas ion distran kiu estas facile alirebla sen pretendi esti altnivela beletro.

La prezidanto de la loka klubo donis ĉi tion al mi, eble nur ĉar ŝi volis malpezigi la bretarojn de la klubejo. Ĝi rakontas tre interesan historion de la Londona Klubo, sed la problemo estas ke la interesaj partoj estas enfositaj en lavango de malinteresaj bagatelaj detaloj. Eble la celo de la libro ne estis ke oni tralegu la tuton de la komenco ĝis la fino kaj anstataŭe ĝi celis esti referenclibro. Se tiel, estus tre bone se iu povus repreni la libron kaj reverki ĝin en pli proza stilo. La libro havas unu artikolon por ĉiu el la 75 jaroj de la rakontata periodo. Plejparte la enhavo estas simple rekta fotokopio de ĉiu jarraporto. Estas malfacile eltiri interesan informon el la raportoj sen la kunteksto kaj estas tro da detaloj pri la buĝeto kaj la nombro de membroj kiuj iĝas tedaj kiam oni ripete legas ilin. Ankaŭ estas multege da nomoj de klubanoj kaj dankmesaĝoj al ili, kiuj ne plu estas interesaj se oni ne konas tiujn homojn kaj mankas klarigo.

Mi tamen lernis interesajn aferojn kaj pri la klubo kaj pri la historio de Esperanto ĝenerale. Ŝajnas ke la Londona Klubo estis la komenco de esperantismo en Britujo entute, kaj ĝi komence estis grava asocio por la tuta lando. Mi lernis ke oni anoncis la komencon de la unua mondmilito ĵus post kiam esperantistoj alvenis en Parizon por la 10a Universala Kongreso kaj ĉiu devis plej rapide kaj ĥaose iri hejmen antaŭ ol ne plu eblus. La kongreso kompreneble estis nuligita. Mi multe ŝatus se la libro rakontus pli da anekdotoj pri tiu interesa okazaĵo, sed bedaŭrinde ĝi nur skize mencias tion. Ankaŭ dum la dua mondmilito la klubo iel sukcesis daŭrigi siajn renkontiĝojn. Legante la jarraportojn de la epoko oni devas iel provi kompreni la etoson, sed estas malfacile ĉar kompreneble la homoj kiuj verkis la raportojn en tiu epoko ne rakontis la kuntekston de la milito ĉar la celataj legantoj estis tiuepoke rekte travivantaj ĝin. Anstataŭe eĉ dum tiu interesa epoko estas ĉefe nur la daŭraj detaloj pri la buĝeto ktp. Mi tre ŝatus se la verkinto de la libro helpus nin kompreni pli per anekdotoj aŭ ke li mencius eventojn de la eksteresperantista mondo de la epoko por helpi nin kompreni la kuntekston.

Mi ŝatis vidi la kontraston de la klubo de la frua epoko kontraŭ tiu kiun mi konis kiam mi loĝis en Londono en la 2010aj jaroj. Ili multe pli aktivis pri propagando kaj pagis por reklamoj en la metroo, sur busoj kaj en grandaj ĵurnaloj kiel The Times. Tiam ŝajne estis debatoj pri ĉu oni devus limigi la horojn kiam oni rajtas fumi kaj ili intence malhelpis la vendadon de alkoholo. En mia epoko estis inverse, kompreneble oni ne rajtis fumi sed la renkontiĝoj okazis en trinkejo kun krantablo kun bieroj. La socia flanko estis tute malsama kaj la libro multe parolas pri turniroj de visto, grandaj baloj kaj la tiel nomata “kristnaska foiro”, sen ke oni klarigus kio tio estas, nur ke ĝi venigis multe da mono al la buĝeto. Aŭ mi supozas ke la monsumoj estis gravaj, ĉar ili estas raportitaj per nekompreneblaj nombroj da ŝilingoj kaj pencoj sen klarigo. Estis amuze vidi la laŭŝtupan malaperon de la titoloj S-ro, S-ino, F-ino kaj Dr ĝis la lastaj jarraportoj en kiu oni simple nomas homojn per iliaj nomoj. Tio devus esti indiko de la ŝanĝo de la socio tra la epokoj.

La libroj mencias multajn gravajn nomojn de esperantujo ĉar multaj el ili estis membroj de la klubo. Ekzemple ĝi parolas pri la eksiĝo de Lapenna kiel prezidanto de UEA. Tamen mankas detaloj, kaj la verkinto nur diras ke la orienteŭropaj landoj sukcesis forigi Lapenna kiel prezidanton de UEA. Mi ne konis tiun historion (pardonon, mi estas maldiligenta esperantisto…) sed ĝi ŝajnas interesa kaj multe pli ampleksa ol kiel oni rakontas en la libro. Estas klare ke Harry Holmes restis ĉe la flanko de Lapenna post la skizo. Pli malfrue en la libro komenciĝas aperi nomoj de homoj kiujn mi persone renkontis kaj kiuj ankoraŭ partoprenis la klubon en mia epoko. Do estis interese por mi lerni pri ilia frua aktivado.

Do resume la libro estas interesa, sed mi ne rekomendas tralegi la tuton. Mi finlegis ĝin pli pro obstino ol pro ĝuo. Ĝi tamen povus esti tre utila se iu volas esplori la historion de la klubo por alia verko.

Mi aĉetis ĉi tiun libron en la franca kongreso. Ĝi estas belaspekta eldono kun bela kovrilo. Bedaŭrinde mi maltrafis la eblon subskribigi ĝin kun la tradukintoj. Mi ne aŭdacas doni takson per steloj al ĝi ĉar honeste mi ne konis la originalan antaŭ ol vidi ke aperis traduko kaj mi nur skize konas la rakonton de Makbeto. Tial mia recenzo ne valoras multe kaj mi lasos al pli kulturita homo fari veran recenzon.

La rakonto estas vere absurdaĵo. Mi dirus ke ĝi estas influita de Monty Python and the Holy Grail se ĝi ne estus verkita preskaŭ 80 jarojn antaŭ tio. La humuro plejparte verŝajne estas ke oni multe mokas Paĉjon Ubu pro liaj stulteco kaj manĝobsedo. Mi bone ridis kvankam mi verŝajne ne komprenis ĉion. Se ankaŭ estas sociaj komentoj mi verŝajne komprenis nek ilin.

La traduko ŝajnas tre bona. Devas esti tre malfacile traduki ĉi tiun verkon ĉar ĝi uzas multe da inventitaj vortoj kaj stranga gramatiko. La tradukintoj provis konservi tiun strangecon en la traduko. Mi aprezis ke oni klarigis tion en la antaŭparolo por ke oni komprenu ke ne temas pri simplaj tajperaroj. Mi pensas ke por esperanta traduko indus havi eĉ plian klarigon, ekzemple glosaron aŭ piednotojn por la novaj vortoj, ĉar kiam oni legas en sia denaska lingvo oni povas senti ke vorto estas strangaĵo, sed en alia lingvo tio estas malpli facila kaj oni ne certas ĉu la vorto estas inventaĵo aŭ normala vorto kiun oni simple ne konas. Mi ne rimarkis erarojn krom ke oni foje uzas la nunan tempon post se kiam eble estus pli ĝuste uzi la estontan tempon. La tradukintoj elektis uzi ciumadon por la paroloj de la gepatroj Ubu kaj la antaŭparolo klarigas ilian elekton. Mi tamen trovis ke tio iom stumbligas la legadon, ĉar ci en esperanto estas tiel malofta ke ĝi sonas tute nenatura kaj ĝi ne havas la saman efikon kiel toi en la franca.

Mi tre ŝatus vidi eventualan spektaklon de la verko en estonta franca kongreso. Nur legi ne estas tiel interese kiel vidi ĝin sur scenejo. Mi esperas ke tio iam okazos.

Mi legis ĉi tion ĉar ĝi restas sur la bretaro ĉe ni ekde longa tempo ĉar la instruisto de mia kunulo donacis ĝin al ŝi dum ŝia lernado. Aliokaze mi verŝajne ne aparte volus legi ĝin. Mi jam legis alian libron de la ĉu-serio do mi jam sciis kion atendi. La rakonto sufiĉe bone kaptis mian atenton kaj mi ĝuis la legadon. Mi tamen donas al ĝi nur 3 stelojn, unue ĉar mi ne aparte ŝatas la krimromanan ĝenron kaj due ĉar mi pensas ke la libro ne tre bone travivis la maljuniĝon de la 80aj jaroj ĝis la nuna epoko. Verŝajne la ĉu-serio estas tre grava por esperantujo ĉar laŭ mia kompreno la libroj aperis dum epoko kiam mankis nova originala literaturo kaj ili estas senpompaj verkaĵoj ĉefe por la plezuro kaj distriĝo de esperantistoj, kaj ne nur por pruvi ke esperantujo havas altnivelan literaturon al eksteruloj. Mi tamen pensas ke nuntempe estas spaco por moderna alternativo al la ĉu-serio. Ŝajnas al mi ke la esperanta literaturo jam tro plenas je krimromanoj kaj aliaj ĝenroj estus tre bonvenaj. De moderna vidpunkto ĝenis min dum la legado ke la inaj roloj estas unudimensiaj kaj la rakontado suferas pri “vira rigardo” (male gaze). La ĉefa amrilato de la rakonto estis tute ne konvinka al mi, kaj la viro enamiĝis kun la virino tute pro ŝia aspekto je la unua rigardo. Lia amo al ŝi estis tre kliŝa kaj obseda vivŝanĝo por li. Nur poste la rakontisto rapide kaj skize indikis ke ili ankaŭ havas komunajn ŝatokupojn por iel provi igi la rilaton pli konvinka. Mi ankaŭ trovis malkomforta la priskribo de la sola nigra rolulo en la rakonto. Ial la rakontisto trovis ke nepre necesas precizigi lian nigrecon je ĉiu mencio de li, per frazoj kiel “la nigra muzikisto pensis…” ktp.

La universo de la Ĉu-serio preskaŭ donas al mi la impreson legi porinfanan libron. La familio de la detektivo estas tiel perfekta, simpla kaj bonkonduta ke ĝi estas preskaŭ kiel roluloj de Postman Pat aŭ simila.

Pri la lingvaĵo mi ne aŭdacus kritiki Claude Piron kiu estis tre konata spertulo pri esperanto. Mi tamen spegulas la kritikon fare de Sten Johansson pri la “sanktavala dialekto” de Esperanto en la libro. Kiel ŝajne multaj esperantistaj verkistoj, Claude Piron ne povis rezisti profiti de la verkado por proponi siajn proprajn reformojn al la lingvo, ĉi-foje sub preteksto ke ĝi estas dialekto de la fikcia lando de Sanktavalo kie ĉiu parolas esperanton. Tamen liaj ŝanĝproponoj por la lingvo estas tiel malradikalaj ke apenaŭ indas mencii ilin, sed male Piron multe tro ofte mencias ilin ĝis nivelo ke tio distras de la legado. Ĉi tiu eldono ankaŭ havas plurajn tajperarojn, ekzemple foje aperas la franca «le» anstataŭ «la» kaj unu alineo estis erare ripetita duan fojon.

Resume mi pensas ke la romano estas bona legaĵo, aparte se oni serĉas ion malpezan por ekzerci sin pri esperanto, sed mi esperas ke nuntempe estas pli modernaj libroj kiuj estus pli rekomendindaj.

La priskribo de la libro diras ke ĝi tutsimple celas plezurigi nin, kaj pri tio ĝi bone sukcesas. La rakontoj estas tre diversaj. Kelkaj estas simple longa ŝerco kaj la rakonto estas nur por prepari por la fraplinio. Aliaj estas tre pensigaj. Estas multaj komentoj pri la nuna socio kaj klimatŝanĝo, ĝenerale pesismismaj. Ankaŭ estas pluraj rakontoj pri timoj pri artefarita intelekto. Senteblas ke la aŭtoro estas komputilisto ĉar ŝi ŝajne bone konas la temon kaj la nuntempajn manierojn fari AI-ojn. Tio estas bonvena ŝanĝo post tradiciaj sciencfikciaĵoj kun ĉiopovaj robotoj kaj vere senlima intelekto. Ĉiuj rakontoj bone kaptis mian atenton kaj estas bone verkitaj.

Mi rimarkis ke kelkaj estas inspiritaj de aliaj sciencfikcaĵoj, ĉu intence mi ne scias. Ekzemple estas unu rakonto kiu iom similas al la romano Never Let Me Go de Kazuo Ishiguro. Alia pensigis min pri la filmo Predestination.

La mikronovelojn mi ne tre ŝatis, sed eble tio estas ĉar mi ne kutimas al tiu formato.

Do, mi rekomendas la libron, kaj aparte rekomendas ĝin al progesintoj kiuj volas legi por pliboniĝi. La rakontoj estas mallongaj kaj sendependaj kaj tial oni ne bezonas tro longe koncentriĝi por bone kompreni.

Mi legis la senpagan PDF-an version de ĉi tiu libro ĉar la aŭtoro rekte sendis ĝin al mi kaj iomete insistis. Ĝi estas mallonga kaj honeste mi legis ĝin rapide kaj ne tute atente.

La libro estas en du partoj. La unua parto estas respondoj al la kutimaj kritikoj de Bitmono kaj la dua parto estas rekta citado de konversacio inter la aŭtoro kaj anonimulo ĉe socia reto kiu kontraŭas uzon de Bitmono. Fakte la anonimulo plejparte parolas pri la samaj kutimaj kritikoj de la unua parto, do la argumentoj iom ripetiĝas. Mi trovas ke la formato jam estas tre negativa kaj preskaŭ agresa, kio ne ŝajnas al mi tre bona maniero konvinki iun pri io ajn. Oni havas la impreson esti en trinkejo kaj iu nekonatulo aperas sen invito por disputi kun vi pri sia preferata temo. Mi pensas ke estus pli konvinke havi iun pozitivan mesaĝon pri kiel Bitmono povus konkrete esti bona por mia vivo aŭ por la homaro ĝenerale, anstataŭ nur defenda debato.

La alia pli unika flanko de ĉi tiu libro estas la komparo inter la esperanta movado kaj la movado por Bitmono. La diskuto ĉefe temas pri kiel oni povas uzi la ekzemplon de esperanto por kompreni kiel antaŭenigi Bitmonon. La komparo estas interesa sed la libro ne tre detaligas la ideon, eble ĉar fine la paraleloj inter la du movadoj havas limon, ĉar la celoj fine estas tute malsamaj.

La libro povus profiti de provlegado aŭ helpo de sperta esperantisto por korekti la lingvajn erarojn. Kompreneble ne multe gravas se estas kelkaj eraroj se almenaŭ la mesaĝo ankoraŭ estas komprenebla. Tamen mi foje renkontis frazojn pri kiuj mi devis vere cerbumi por kompreni la signifon, ekzemple “estas novaĵraportoj la tutan tempon pri bitcoin akiranta hakita”. Nur post kiam mi enmense tradukis la vortojn al la angla mi povis kompreni tion.

Mi aĉetis ĉi tiun libron ĉar mi serĉis ion por legi ĉe Originala Literaturo Esperanta kaj mi trovis recenzon pri ĝi. La recenzinto kritikis la libron pro troa politika korekteco kaj ial tio scivoligis min. Honeste leginte ĝin mi ne vere vidas la politikan korektecon, sed eble mi venas de alia politika starpunkto ol li.

La libro estas fikcia romano, sed ĝi ne vere sekvas la tradiciajn manierojn de rakontado por interesigi la leganton. Anstataŭe la intrigo estas nur tre simpla kadro por povi prezenti la ideojn kaj kredojn de la aŭtoro. La intrigo iras pli-malpli rekte de A ĝis B kaj la roluloj preskaŭ neniam renkontas obstaklojn aŭ surprizojn por fari la rakonton interesa. Fakte, granda parto de la libro simple estas detala priskribo de serio de prelegoj faritaj de Sava, la ĉefrolulo de la titolo, do oni kelkfoje havas la impreson ke oni legas manlibron.

Estas klare ke la aŭtoro ne tre spertis pri literatura verkado, ĉar estas kelkaj stumblaĵoj dum la legado, ekzemple ke la rakontisto konfuze saltas inter la is-tempo kaj la as-tempo ene de rakonto pri unu okazaĵo. Kiam estas dialogoj estas tre diversaj manieroj skribi ilin, kaj tre ofte la konversacio estas rekte citita ene de la alineo, sed sen citiloj, kaj sekve tio fariĝas nur priskribo de tio kio estis dirita, do kelkfoje estis malfacile malplekti tion kio estas dirata de tio kio estas parto de la rakontado.

Resume la rakonto temas pri Sava kiu estas ia profeto kun kelkaj supernaturaj povoj. Ŝi naskiĝis sur la tero por savi la homaron. Ŝi fondas movadon de «verd-verdaj paculoj» kies ĉefaj politikoj estas esperantismo, vegetarismo, universala baza enspezo kaj sistemo de nedeviga monkontribuo al mondskala bonfara organizo. Miksita en tio estas esoteraj kredoj pri renaskiĝo kaj astrologio kiuj supozeble estas la kredoj de la aŭtoro mem. En la rakonto Sava substrekas ke kredoj je tiuj esoteraj partoj ne nepras por partopreni la movadon kaj ĉiuj religiaj kredoj estas bonvenaj. Mi supozas ke tiu politiko kongruas kun la starpunkto de multaj esperantistoj kaj tial la argumentoj proponitaj en la libro verŝajne estas jam tre konataj. La sekva parto por vere savi la mondon estus povi konvinki pli da homoj konsenti pri tio, sed bedaŭrinde tie la libro ne havas helpan konsilon, kaj efektive Sava simple uzas sian magian povon por konvinki homojn.

Tamen unu politiko kiu eble estas pli tikla estas la prelego pri abortigo. Sava (kaj do la aŭtoro) ne rekte kontraŭas abortigon, sed miksis ĝin kun siaj kredoj pri renaskiĝo kaj diras ke tio estas mortigo de «homa vivo», kiun li/ŝi distingas de mortigo de «homo». Ne estas tute klare al mi kion ŝi/li celis per tiu diferencigo.

La libro ŝajnas kiel ia propra fantazio de la aŭtoro. Ekzemple ke oni povus okazigi simplan prelegon pri esperanto aŭ vegetarismo, kaj ke venus miloj da spektantoj inkluzive de ĵurnalistoj kaj politikistoj. En la priskriboj de la prelegoj la ĉeestantaro estas reprezentita kvazaŭ unu samopinia homamaso kaj Sava ĉiam facile konvinkas ilin per argumentado kaj ili dankas ŝin pro ŝia klereco. Do vera fantazio! Je unu momento la fantazio iĝas seksa fantazio de la aŭtoro kiu estas iom malkomforte legebla. Estas unu rolulo en la rakonto kiu tre klare reprezentas la aŭtoron mem, sed per alia nomo Gardo. Kiam Sava ekhavas 18-monatojn – ŝi grandiĝas dekduoble pli rapide ol normala homo, do je tiu momento ŝi havas la korpon de 18-jaraĝulo – ŝi subite decidas ke ŝi volas unuafoje seksumi, kaj kvazaŭ tute hazarde ŝi elektas la 80-jaraĝan Gardon por tiu unua sperto. Sekvas iom detala priskribo de tiu fantazio de la aŭtoro.

Se la libro do celas esti gvidlibro por savi la mondon, mi trovas ke mankas diskuto pri aliaj gravaj problemoj kiel rasismo kaj aliaj diskriminacioj. La aŭtoro menciis ke estas tre grave por li ke la profeto Sava estu miksrasa virino. Sed poste li preskaŭ neniam parolas pri tio krom por priskribi ŝian ĉokolad-koloran haŭton kaj la formon de ŝiaj okuloj. Tio povus esti konvena kialo por paroli pri rasismo, sed bedaŭrinde tio tute mankas.

La libro komenciĝas per 11-paĝa priskribo de la esperanta gramatiko uzota en la libro. Plejparte tio estas longa pledo por atismo en kiu la aŭtoro preskaŭ mokas la supozatan itisman leganton. Alia parto estas priskribo de la unukategoria sistemo de nomoj de landoj kiu ŝajnas propra inventaĵo de la aŭtoro. Mi trovis tiujn gramatikaĵojn ne tro ŝokaj kaj ili ne malhelpis la legadon. Tamen unu afero ne menciita en tiu priskribo kiu ja iom agacis min estas ke la aŭtoro ŝajne traktas ĉiun homan vorton vira, kaj sisteme aldonas -in kiam temas pri inoj. Ekzemple en la frazo «por tiaj Rondanoj mi bezonas 6 samideaninojn kaj 6 samideanojn» la aŭtoro klare uzas la vorton samideano en nur vira senco. Sekve la aŭtoro uzas la prefikson ge- por neŭtraligi vorton, eĉ singulare. Tio rezultigas surprizajn vortojn kiel gegrupogvidanto.

La libro vere bezonus plian provlegadon ĉar ĝi estas plena je tajperaroj. La aŭtoro mem rakontas en ŝajnintervjuo je la komenco de la libro ke li multe penis pri la «komputarado» kaj tio videblas en la teksto. Ekzemple la provo tranĉi vortojn per streko kiam la linio estas tro longa por enhavi la tutan vorton ofte iel misfunkciis kaj la tranĉita vorto aperas kompleta kun la streko en la sekva linio. La paĝo 140 estas tute sama kopio de la paĝo 139, do ĝi iel presiĝis dufoje.

Do, resume, la libro ne estas tute malbona, sed mi ne rekomendas ĝin, kaj surprizas min ke mi iel sukcesis finlegi ĝin.